గ్రాట్యూటీ చెల్లింపు చట్టం 1972

·       గ్రాట్యూటీ చెల్లింపు చట్టం 1972

·         1972 కేంద్ర ప్రభుత్వం ఈ చట్టం తీసుకురావడం జరిగింది

·         సంస్థ కు సేవలందించి ఆర్థిక ప్రగతి కి కృషిచేసిన కార్మికునికి ,యాజమాన్యం ఇచ్చే ప్రతిఫలమే గ్రాట్యూటీ

·         కార్మికులు ఉద్యోగ విరమణ తర్వాత ఆర్థిక వెసులుబాటును కల్పించడం కోసం  గ్రాట్యూటీ చెల్లింపు చట్టం తీసుకురావడం అయినది

·          పది మంది లేదా అంతకన్నా ఎక్కువ మంది ఏడాదికి పైగా పనిచేస్తూ ఉన్నచోట , ఈ చట్టం కింద గ్రాట్యూటీ చెల్లించవలసి ఉంటుంది తర్వాత ఉద్యోగుల సంఖ్య పదికి తగ్గిన ఈ చట్టం వర్తిస్తుంది

·         1995 సంవత్సరాల నుంచి సిక్కిం రాష్ట్రానికి కూడా గ్రాట్యూటీ చెల్లింపు చట్టం వర్తింపజేస్తున్నారు

·          పూర్వాపరాలు;

·          మొదట్లో ఈ చట్టం కింద వెయ్యి రూపాయల జీతం తీసుకునే వారికి ఈ చట్టం వర్తించేది

·         1992 సవరణ ప్రకారం 3500 కంటే తక్కువ జీతం తీసుకునే వారికి ఈ చట్టం వర్తింపజేశారు మరియు గ్రాట్యూటీ సొమ్మును 60000 మించకుండా ఉండేవిధంగా నిర్ణయించారు

·         1994 సవరణ ప్రకారం గ్రాట్యూటీ ఎంత వేతనమైన తీసుకునే వారికి వర్తింపజేశారు కానీ గ్రాట్యూటీ సొమ్మును లక్షకు మించరాదని నిబంధన విధించారు

·          1998 సంవత్సరంలో సవరణ ప్రకారం గ్రాట్యూటీ ని లక్ష రూపాయల నుంచి మూడున్నర లక్షలకు పెంచడం జరిగింది

·         2010 సంవత్సరంలో గ్రాట్యూటీ సొమ్మును 10 లక్షలకు మించరాదు అని నిబంధన విధించారు

·         2015 వ సంవత్సరంలో గ్రాట్యుటీ సొమ్ము 15 లక్షల వరకు మించరాదని నిబంధన విధించారు

·          2018 సంవత్సరంలో గ్రాట్యుటీ సొమ్ము 20 లక్షల వరకు ఇవ్వవచ్చని సవరించడం జరిగింది

·         గ్రాట్యూటీ సొమ్మును పొందాలంటే కనీసం సంస్థలో ఐదు సంవత్సరాలు లేదా అంతకంటే ఎక్కువ పనిచేసిన కార్మికుడు గ్రాట్యుటీపొందవచ్చు

·          ఈ గ్రాట్యూటీ సొమ్మును ఉద్యోగ విరమణ సమయంలో లేదా రాజీనామా చేసిన సమయంలో యాక్సిడెంట్ అయిన సందర్భంలో లేదా జబ్బు పట్టి మరణం సంభవించే సందర్భంలో గ్రాట్యుటీతీసుకోవచ్చు

·         ఒకవేళ ఉద్యోగి మరణిస్తే అతని వారసులకు లేదా నామినికి గ్రాట్యుటీ ఇవ్వాల్సి ఉంటుంది ఆ సమయంలో ఐదు సంవత్సరాలు సంస్థలో పని చేయమన్న నిబంధన లేకుండా కూడా గ్రాట్యూటీ సొమ్మును చెల్లిస్తారు

·          గ్రాట్యూటీ లెక్కింపు కార్మికుడు సర్వీసులో పూర్తయిన ప్రతి సంవత్సరానికి  ఆరు నెలలు దాటిన ప్రతి సంవత్సరానికి  పదిహేను రోజుల వేతనం చొప్పున గ్రాట్యుటీఇవ్వాలి ఉద్యోగి చివరి నెల తీసుకున్న జీతాన్న ప్రామాణికంగా తీసుకొని  పదిహేను రోజుల వేతనంతో లెక్కించాల్సి ఉంటుంది

·          పీసు రేటు పైన పనిచేసే కార్మికుడు అంటే విడిగా చేసిన పనికి వెంటనే డబ్బులు తీసుకుని ఉద్యోగి వీరికి కూడా గ్రాట్యూటీ చెల్లించాలి అందుకుగాను అతను ఉద్యోగం వదలడానికి మూడు నెలల ముందటి కాలంలో తీసుకున్న జీతంలో రోజువారి సగటును లెక్కించి గ్రాట్యూటీ సొమ్మును నిర్ణయించాల్సి ఉంటుంది

·          గ్రాట్యుటీ లో ఓవర్ టైం వేతనాన్ని చేర్చకూడదు

·          సీజన్ బట్టి జీతం తీసుకునే కార్మికులకు ఏడాది పొడవునా ఉద్యోగం లభించని కారణంగా కార్మికులకు సీజన్కు 7 రోజున వేతనం చొప్పున గ్రాట్యూటీ లెక్కించాలి

·         నెలసరి మూలవేతనం లెక్కింపు:   

·         ఇక్కడ 26  రోజులు పని చేస్తే నెలరోజులు పనిచేసినట్లుగా భావించాలని సెలవలు తొలగించి

·         ఉదాహరణకు  2600 సంపాదించే ఉద్యోగి 20 సంవత్సరాల సర్వీసు కి గ్రాట్యూటీ లెక్కించే విధానం

  ………..సగట వేతన100 రూ  పదిహేను రోజుల వేతనం  సర్వీసు చేసిన సంవత్సరాలు

……కావున 100  15 రోజులు  20 సంవత్సరాలు

………     గ్రాట్యూటీ సొమ్ము 30 వేల రూపాయలు

·         గ్రాట్యూటీ సూత్రాలు

·          నాన్ సీజనల్ ఉద్యోగాలకు ……పదిహేను రోజుల వేతనం  సర్వీస్ చేసిన సంవత్సరాలు

·         సీజనల్ ఉద్యోగులకు ………సీజనల్ ఉద్యోగంలో     ఏడు రోజుల వేతనం కార్మికుడు పనిచేసిన సీజన్ ల సంఖ్య

·         పీస్ రేట్ తో పనిచేసిన కార్మికులకు గ్రాట్యూటీ లెక్కింపు…… 15

·         యజమాని విధులు ప్రతి కార్మికునికి క్లారిటీ ఇవ్వాలి గ్రాట్యూటీ అర్హత ఉందో లేదో చూడాలి బకాయిలను నెల రోజుల్లో చెల్లించాలి ఒకవేళ చెల్లించకపోతే లేటు అయిన రోజులకు సాధారణ వడ్డీ తో సహ చెల్లించాల్సి ఉంటుంది

·         ఉద్యోగి తప్పు వల్ల గ్రాట్యూటీ చెల్లింపులు ఆలస్యం జరిగితే లేదా కంట్రోలింగ్ అథారిటీ అనుమతి లేటుగా వస్తే యజమాని వడ్డీ చెల్లించే అవసరం లేదు

·         గ్రాట్యూటీ చెల్లించవలసిన దశ రాగానే యజమాని కార్మికుడికి రావాల్సిన గ్రాట్యూటీ ని లెక్కించి సంబంధిత కార్మికుడికి లేదా అతని నామినీకి లేదా అతని వారసులకు మరియు సంబంధిత కంట్రోలింగ్ ఆధార్టికి నోటీసు ఇవ్వాలి

·          కార్మికుడు కూడా గ్రాట్యూటీ చెల్లించవలసిన దశ రాగానే 30 రోజుల లోగా నిర్ణీత ఫారం లో కార్మికుడు  అతని నామిని లేదా వారసుడు దరఖాస్తు చేసుకోవచ్చు, స్వయంగా గాని, రిజిస్టర్ పోస్టు ద్వారా యజమానికి  దరఖాస్తు చేసుకోవాల్స ఉంటుంది .

·         కార్మికులకు ఉద్యోగ విరమణ తేదీ ముందుగా తెలిసిన పక్షంలో  30 రోజుల ముందుగా గ్రాట్యూటీ కోసం దరఖాస్తు చేసుకోవాలి

·          కార్మికుడు గ్రాట్యూటీ కోసం దరఖాస్తు చేసుకున్న 15 రోజుల్లోగా అతనికి జవాబు నోటీసు ఇవ్వాల్సి ఉంటుంది అందులో  గ్రాట్యూటీ కి సంబంధించిన వివరాలు మరియు తేదీ ఉండాలి

·         యజమాని గ్రాట్యూటీ తిరస్కరించినట్లయితే దానికి గల కారణాలు వివరించాల్సి ఉంటుంది దీనికి గల ప్రతిని కంట్రోలింగ్ ఆధార్టికి ఇవ్వాల్సి ఉంటుంది

·          నామిని లు గ్రాట్యూటీ కోరినట్లయితే సంబంధిత సాక్షాలు చూపించమని అడిగే హక్కు యజమానికి ఉంటుంది

·          ఒక సంవత్సరం సర్వీసు పూర్తి చేసుకున్న కార్మికుడు 30 రోజులలోపు వ్యక్తిగతంగా కాని రిజిస్టర్ పోస్టు ద్వారా గాని నామిని వివరాలు నిర్ణీత ఫారం లో పేర్కొని యజమానికి అందించాల్సి ఉంటుంది

·         నామినిలుగా కుటుంబ సభ్యులైన భార్య, భర్త తల్లిదండ్రులు, కొడుకు చనిపోయిన పక్షంలో కోడలు లేదా మనవడు  వీరిలో ఎవరైనా నామినేట్ చేయవచ్చు

·         ఒకవేళ ఎక్కువ మంది నామినీలు ఉంటే ఎవరికి ఎంత గ్రాట్యూటీ వాటా ఇవ్వా లో నిర్ణీత ఫారం లో తెలియ పరచాల్సి ఉంటుంది

·         ఒంటరి కార్మికుడు ఎవరినైనా నామినీగా నామినేట్ చేయవచ్చు

·         ఒకవేళ ఉద్యోగి కన్నా నామిని ఫస్ట్ చనిపోతే మరొక నామిని నామినేట్ చేయవచ్చు

·         గ్రాట్యూటీ సొమ్మును చెక్కు లేదా డ్రాఫ్ట్ రూపంలో ఇవ్వాలి

·          ఒకవేళ కార్మికుడు కోరితే వెయ్యి రూపాయల కన్నా తక్కువ గ్రాట్యూటీ ని పోస్టల్ మనీ ఆర్డర్ రూపంలో ఇవ్వాలి

·           ఒకవేళ నామిని వారసుడు మైనర్ అయినప్పుడు యజమాని కంట్రోలింగ్ అథారిటీ వద్ద డిపాజిట్ చేయాల్సి ఉంటుంది ఈ డిపాజిట్లు స్టేట్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా లేదా ఏదైనా ఇతర జాతీయ బ్యాంకులు టర్మ్స్రడిపాజిట్గా  డిపాజిట్ చేయాల్సి ఉంటుంది

·          గ్రాట్యూటీ చెల్లింపును యజమాని ఎల్ఐసి ద్వారా భీమా ఏర్పాటు చేసుకోవాల్సి ఉంటుంది

·         500 మంది కార్మికులు ఉన్న సంస్థకు ఆదాయం పన్ను చట్టం కింద నిధి ఏర్పాటు చేసి ఉంటే నిర్బంధ భీమా నియమం అనేది వర్తించదు

·         యజమాని బీమా కంపెనీ ప్రీమియంను సకాలంలో చెల్లించి లేదా యజమాని కంట్రోలింగ్ ఆధారిటీ కి  ఆ డబ్బు చెల్లించవలసి ఉంటుంది

·         కార్మికుడి క్రమశిక్షణారాహిత్యం లేదా దౌర్జన్యం లేదా హింసాత్మక ధోరణి వలన ఉద్యోగం నుంచి తొలగించిన లేదా నేరాలకు పాల్పడిన గ్రాట్యుటీఇవ్వడం జరగదు

·         యజమాని కంట్రోలింగ్ అథారిటీ ఉత్తర్వులపై రాష్ట్ర ప్రభుత్వానికి అప్పీలు చేసుకోవచ్చు కార్మికుడు గ్రాట్యూటీ యజమాని చెల్లించకపోతే 60 రోజుల్లో కంట్రోలింగ్ ఆధార్టికి దరఖాస్తు చేసుకోవచ్చు

·         ముక్యమైన సెక్షన్స్;

·         సెక్షన్ 1(3ఏ ) ప్రకారం ;   పది మంది లేదా అంతకన్నా ఎక్కువ మంది ఏడాదికి పైగా పనిచేస్తూ ఉన్నచోట , ఈ చట్టం కింద గ్రాట్యూటీ చెల్లించవలసి ఉంటుంది తర్వాత ఉద్యోగుల సంఖ్య పదికి తగ్గిన ఈ చట్టం వర్తిస్తుంది

·         సెక్షన్ 2(3) ప్రకారం ;నామిని లేని పక్షం లో లేదా ఎవరిని నామిని గ పేర్కొనకుండా ఉన్న దశలో వారసులకు నామిని గా గుర్తించి  ,గ్రాట్యుటీ ఇస్తారు

·         సెక్షన్ 4(1 ) ప్రకారం  ; ఒకవేళ నామిని వారసుడు మైనర్ అయినప్పుడు యజమాని కంట్రోలింగ్ అథారిటీ వద్ద డిపాజిట్ చేయాల్సి ఉంటుంది ఈ డిపాజిట్లు స్టేట్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా లేదా ఏదైనా ఇతర జాతీయ బ్యాంకులు టర్మ్స్రడిపాజిట్గా  డిపాజిట్ చేయాల్సి ఉంటుంది

·         సెక్షన్ 7(2)(3) ప్రకారం ;కార్మికుడు గ్రాట్యూటీ కోసం దరఖాస్తు చేసుకున్న 15 రోజుల్లోగా అతనికి జవాబు నోటీసు ఇవ్వాల్సి ఉంటుంది అందులో  గ్రాట్యూటీ కి సంబంధించిన వివరాలు మరియు తేదీ ఉండాలి యజమాని గ్రాట్యూటీ తిరస్కరించినట్లయితే దానికి గల కారణాలు వివరించాల్సి ఉంటుంది దీనికి గల ప్రతిని కంట్రోలింగ్ ఆధార్టికి ఇవ్వాల్సి ఉంటుంది

·         సెక్షన్ 7(2) ప్రకారం  ; గ్రాట్యూటీ చెల్లించవలసిన దశ రాగానే యజమాని కార్మికుడికి రావాల్సిన గ్రాట్యూటీ ని లెక్కించి సంబంధిత కార్మికుడికి లేదా అతని నామినీకి లేదా అతని వారసులకు మరియు సంబంధిత కంట్రోలింగ్ ఆధార్టికి నోటీసు ఇవ్వాలి

·         సెక్షన్ 7(7 )ప్రకారం ;  కంట్రోలింగ్ అధారిటీ ఉత్తరువుపై 60 రోజుల్లో అప్పిలేట్ అధారిటీ కి గాని లేదా రాష్ట్ర ప్రభుత్వానికి అప్పీలు చేసుకోవచ్చు

·         సెక్షన్ 7(4 )బి ,ప్రకారం గ్రాట్యుటీ చెలింపుకు సంభందించిన వివాదాన్ని ,క్లెయిమ్ కు కంట్రోలింగ్ అథారిటీకి విచారణకు పంపవచ్చు

·         సెక్షన్ 8 ,ప్రకారం ; కంట్రోలింగ్ ఆధార్టికి  గ్రాట్యుటీ రికవరీ కోసం దరకాస్తు చేసుకోవచ్చు

·         సెక్షన్ 4A(6 ) ప్రకారం ; యజమాని గ్రాట్యుటీ నిధికి భీమా చెల్లించక పొతే 10 వేలు జరిమానా ,అలాగే కొనసాగుతే  రోజుకు    వేయి జరిమానా

·         సెక్షన్ 9 (2) ,ప్రకారం చట్ట నియమ నిబంధనలు పాటించకపోతే ,గ్రాట్యుటీ చెలించక పొతే ఏడాది జైలు (కనీసం 3 నెలలు ),/20000 రూపాయల జరిమానా (కనీసం 10 వేలు )